เตือนภัย! ยาฆ่าเชื้อ Amoxicillin ไม่ได้ใช้รักษาโควิด-19

ช่วงปลายกันยายน 2564 เกิดการแชร์คลิปโดยเพจ แซ่วี Method ที่บอกว่ายา Amoxicillin ใช้รักษาโควิด-19 ได้ มีการอ้างถึงมหาวิทยาลัยมหิดล จนดูน่าเชื่อถือ มีคนชราแชร์กันในไลน์ ส่งข่าวต่อๆ กันเยอะมาก คนเข้าไปดูคลิปต้นทางเป็นหลักแสน มีคนถามเข้ามาที่ฟาสซิโนและร้านยาอื่นๆ เช่นกัน และมีข่าวคนหาซื้อยาชนิดนี้กันมากขึ้น จนวันนี้ (28 กันยายน 2564) หลายหน่วยงานต้องออกมาเตือนภัยที่นอกจากรักษาไม่ได้แล้วยังทำให้ร่างกายแย่ลง ดื้อยา และความเชื่อนี้ ไม่เป็นความจริง

เข้าใจเรื่องยาฆ่าเชื้อ

ถึงในไทยจะมีชอบซื้อ "ยาฆ่าเชื้อ" จากร้านขายยา มารักษาโรคต่างๆ แต่ยาประเภทนี้ก็ไม่ได้ฆ่าเชื้อโรคได้ทุกชนิด มีการนำมาใช้อย่างเจาะจงกับโรคบางอย่างเท่านั้น ไม่ได้มีคุณสมบัติรักษาได้ทุกโรคตามชื่อยา

เช่นเดียวกับกระแสยา Amoxicillin (อะม็อกซีซิลลิน), Azithromycin (อะซิโธรมัยซิน) ที่มีคนเชื่อว่าใช้รักษาโควิด-19 ได้นั้น ไม่สามารถใช้ในการรักษาโรคเหล่านี้ได้ แล้วยังอาจทำให้ดื้อยาได้

รู้จักกับยา Amoxicillin

Amoxicillin เป็นยาต้านแบคทีเรีย แต่คำที่คนคุ้นกันมากกว่าก็คือ “ยาปฏิชีวนะ” ซึ่งทำให้เข้าใจผิดได้ว่ายากลุ่มนี้ฆ่าเชื้อได้ทุกอย่าง ความจริงยาปฏิชีวนะ คือกลุ่มของยาที่ได้จากการสกัด หรือดัดแปลงมาจากสารเคมีที่ได้จากสิ่งมีชีวิตอื่น (กึ่งสังเคราะห์) สิ่งมีชีวิตที่เป็นแหล่งกำเนิดของยาปฏิชีวนะส่วนใหญ่คือเชื้อรา และยาปฏิชีวนะส่วนใหญ่มักมีฤทธิ์ต้านแบคทีเรีย เราจึงใช้ยาปฏิชีวนะเป็นยาต้านแบคทีเรีย ซึ่งจะไม่มีฤทธิ์ต้านเชื้อรา เชื้อไวรัส หรือเชื้ออื่นใดนอกจากแบคทีเรีย

วิธีใช้ Amoxicillin

เนื่องจาก amoxicillin เป็นยาที่ถูกดัดแปลงมาจาก penicillin ที่เราใช้รักษาการติดเชื้อพวก streptococci เช่น ทอนซิลอักเสบ ได้ผลดี เรารับประทานยานี้เพียงวันละสามครั้ง สะดวกกว่า penicillin ที่ต้องรับประทานก่อนอาหารวันละสี่ครั้ง ถ้าใช้ penicillin เรามักจะลืมกินยา เราจึงนิยมใช้ amoxicillin ในการรักษาทอนซิลอักเสบหรือลำคออักเสบ ต่อมน้ำเหลืองอักเสบที่เกิดจากการติดเชื้อกลุ่ม streptococci
ส่วน COVID-19 เกิดจากการเชื้อไวรัส SARS-CoV-2

ดังนั้น ไม่ว่ายาต้านแบคทีเรียชนิดใด รวมทั้ง amoxicillin จึงไม่มีฤทธิ์ต้านเชื้อ SARS-CoV-2

หมายความว่า amoxicillin ไม่มีประสิทธิภาพในการป้องกันหรือรักษา COVID-19 ได้แน่นอน

นอกจากนี้ ยังมียาต้านแบคทีเรียอีกหลายชนิด เช่น azithromycin ที่มีคนเชื่อว่าใช้รักษาโควิด-19 ได้ ซึ่งก็รักษาไม่ได้เช่นกัน

ผลเสียหากกิน Amoxicillin เพื่อรักษาโควิด-19?

การกินยา Amoxicillin ไม่ได้มีเพื่อใช้ป้องกันโควิด-19 หากทานด้วยความเชื่อว่ารักษาหรือป้องกันได้ โดยไม่ระวังตัวจนติดเชื้อ แล้วทานยาเพื่อรักษา ก็อาจทำให้อาการทรุดลงได้

รวมถึงยังเป็นการทำให้เชื้อแบคทีเรียดื้อยาได้มากขึ้นด้วยเพราะการใช้ยาที่ไม่เหมาะสม จะทำให้เชื้อเหล่านี้สามารถพัฒนาตนเองให้สามารถทำลายยาได้ และมีชีวิตต่อไปได้ คือการดื้อยานั่นเอง ถ้าเราติดเชื้อดื้อยาเหล่านี้ การรักษาจะยุ่งยากมากขึ้น เสียค่าใช้จ่ายมากขึ้น หรืออาจถึงขั้นเสียชีวิตได้


ทำไมกิน Amoxicillin แล้วหายเจ็บคอ หรือหายจากโควิด-19 ได้ ทั้งที่ตัวยาไม่มีฤทธิ์ต้านเชื้อไวรัส


ไข้หวัด หรือลำคออักเสบที่เกิดจากการติดเชื้อไวรัส (รวมทั้งโควิด-19 ด้วย) สามารถหายได้เอง เพียงแต่โควิด-19 เกิดจากเชื้อโคโรนาไวรัสที่ภูมิคุ้มกันของเราไม่รู้จักมันมาก่อน ผู้ติดเชื้อจำนวนหนึ่งจึงมีอาการรุนแรง แต่ผู้ที่มีสุขภาพแข็งแรงส่วนใหญ่จะหายโดยไม่ต้องใช้ยา

ด้วยเหตุนี้ จึงมีคนเข้าใจผิดอย่างยิ่งว่า amoxicillin รักษาการติดเชื้อไวรัส (รวมทั้งโควิด-19) ได้

เมื่อเจ็บป่วย โดยเฉพาะถ้าสงสัยว่าติดโควิด-19 ไม่ควรหลงเชื่อข่าวสารเท็จต่าง ๆ ที่แนะนำให้ใช้ยาใด ๆ และไม่ควรซื้อยาต้านแบคทีเรียมารับประทานเอง เพราะอาจได้ยาไม่ตรงกับโรค และเกิดอันตรายดังที่กล่าวมาแล้ว รวมทั้งยังเป็นการเสียทรัพย์โดยไม่เกิดประโยชน์

ขอบคุณบทความโดย : ผศ. นพ.กำธร มาลาธรรม รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลรามาธิบดี นายกสมาคมโรคติดเชื้อแห่งประเทศไทย คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ม.มหิดล

ภาพประกอบจาก: Mahidol Channel Facebook