ยาฆ่าพยาธิสัตว์ (Ivermectin) อย่าซื้อมาใช้รักษา Covid-19 เด็ดขาด

ในโลกโซเชียล มีการแชร์ข้อมูลว่า ยาไอเวอร์เม็กติน (Ivermectin) หรือ ยาฆ่าพยาธิในสัตว์ ใช้รักษาโควิดได้ ตั้งแต่ช่วงเดือนพฤษภาคม ถึงจะมีการเตือนห้ามซื้อทานเอง แต่ยังคงมีการหาซื้ออย่างต่อเนื่องอีกเป็นเดือน ด้วยความกังวลจากสถานการณ์ไวรัสที่ระบาดหนักขึ้นเรื่อยๆ ขาดเตียงในการรักษา ทำให้มีการไปหาซื้อยาตัวนี้ มาทานบรรเทาอาการหรือป้องกันเอง จนมีข่าวของขาดตลาดในบางที่ มีการกักตุนสินค้า หรือซื้อแจกจ่ายคนใกล้ชิด

กลุ่มแพทย์ เภสัชกร และทาง อย. จึงออกประกาศเตือนห้ามซื้อยา Ivermectin มาทานเองโดยเด็ดขาด จากผลข้างเคียงของตัวยาที่รุนแรง อาจถึงขั้นตาบอดหรือเสียอวัยวะได้ แล้วยังมีอันตรายอีกหลายด้าน

ประโยชน์ของยา Ivermectin

สรรพคุณของยา Ivermectin หรือ ยาฆ่าพยาธิในสัตว์ ผ่านการรับรองประสิทธิภาพในการรักษาโรคติดเชื้อจากหนอนพยาธิตัวกลม โรคติดเชื้อจากปรสิต เช่น โรคหิด เท่านั้น

ในการรักษาไวรัส ยังอยู่เพียงขั้นตอนทดลอง เพราะยาชนิดนี้มีฤทธิ์ต้านไวรัสทางคลินิกของโรค SARS-CoV-2 ในหลอดทดลองจริง แต่ยังไม่มีการรับรองการนำมาใช้ในมนุษย์ อาจมีผลข้างเคียงระยะยาว และไม่ได้ผลในบางกรณี จึงยังไม่เป็นมาตรฐานในการนำมารักษาโควิดได้ ยังต้องรอผลการทดลอง

ผลข้างเคียงของ Ivermectin

เป็นยาต้องใช้ตามแพทย์สั่งเท่านั้น มีผลข้างเคียงเยอะมาก เช่น

• ท้องเสีย คลื่นไส้ อาเจียน วิงเวียน
• มีผื่นคันตามตัว ลมพิษ
• มีไข้ ปวดข้อ ปวดกล้ามเนื้อ
• ความดันโลหิตต่ำ หัวใจเต้นเร็ว
• บวมน้ำ เจ็บคอ ไอ ปวดศีรษะ
• อาจพบค่าเอนไซม์การทำงานของตับเพิ่มสูงขึ้น
• สูญเสียการมองเห็น

ความขัดแย้งเกี่ยวกับ Ivermectin

ช่วงแรกมีการนำเสนอข่าวบิดเบือนเกี่ยวกับ Ivermectin หลายเรื่อง อ้างว่าการนำ ไอเวอร์เม็กติน ไปใช้ในประเทศที่ระบาดรุนแรง แล้วได้ผลลัพธ์ออกมาดี มีคนรอดชีวิตคุมโควิดสายพันธุ์อินเดียหรือเดลต้าได้ ทำให้เกิดความสับสน

• ช่วงแรก มีอ้างเรื่องงานวิจัยกว่าพันชิ้น นักวิจัยเป็นหมื่นคนให้การรับรอง ซึ่งยากต่อการตรวจสอบในช่วงแรก แต่มีการพบว่าเป็นงานวิจัยที่ไม่น่าเชื่อถือ จนถูกยกเลิกงานวิจัยไปหลายชิ้น
• ยอดผู้เสียชีวิตที่ลดลงหลายประเทศมาจากการล็อคดาวน์เต็มรูปแบบ ฉีดวัคซีน รวมถึงอาจมีการปกปิดยอดผู้เสียชีวิต ทำให้เข้าใจว่าคนเสียชีวิตลดลงเพราะยา
• บางประเทศยอมให้ใช้ ไอเวอร์เม็กติน เพราะจัดหาวัคซีนไม่ทันแล้วยังมีการประท้วงอย่างรุนแรง ในขณะที่บางประเทศมีการยกเลิกใช้ภายหลังเพราะไม่มีประสิทธิภาพอย่างที่หลัง ซึ่งหลายคนไม่ได้ตามข่าวล่าสุด
• ถึงบางประเทศแจกจ่ายประชาชนทุกคนหรือให้ซื้อได้ แต่ยอดผู้ป่วยและผู้เสียชีวิตก็ยังคงทรงตัว อาจหายป่วยจากเหตุผลอื่น
• มีการรักษาหลายวิธีร่วมกัน จนไม่ชัดเจนว่ามาจากวิธีไหน

อย่างไรก็ตาม ในบางประเทศก็สนใจกับผลลัพธ์ที่นำไปใช้จริง ในบางกรณีที่ช่วยชีวิตผู้ป่วยได้ และยังเร่งวิจัยถึงปริมาณที่เหมาะสม ซึ่งอาจประกาศเป็นแนวทางปฏิบัตินำมาใช้ในการรักษาได้ในอนาคต

สรุป

ยา Ivermectin อาจช่วยชีวิตผู้ป่วยได้จริง แต่การกำหนดปริมาณที่เหมาะสมเป็นเรื่องยากและอยู่ในขั้นตอนการวิจัย ซึ่งเภสัชกรและแพทย์ยังไม่สามารถหาปริมาณที่เหมาะสมได้ ต้องรอไกด์ไลน์ที่เหมาะสมออกมาอย่างเป็นทางการ จึงไม่สามารถจ่ายยาได้

การนำมาทานโดยไม่ทราบปริมาณที่เหมาะสม ในด้านผลข้างเคียงอาจอันตรายกว่าที่คิด ปริมาณน้อยไปอาจไม่ได้ผล มากไปอาจมีผลข้างเคียงหลายอย่าง

ตัวอย่างในไทย เทียบกับ ฟ้าทะลายโจร ถึงช่วยต้านโควิดได้ แต่การกินในปริมาณที่ไม่เหมาะสมก็ส่งผลเสียต่อร่างกายได้เช่นกัน ซึ่งมีการวิจัยเป็นปีถึงได้ข้อสรุปที่ชัดเจนในปี 2564 ซึ่งแต่ละยี่ห้อมีปริมาณที่แตกต่างกัน ในกรณีของ Ivermectin ก็คล้ายกันแต่อันตรายกว่าเพราะเป็นยา ไม่ใช่สมุนไพรแบบฟ้าทะลายโจร หรือ กระชายขาว

ดังนั้น หลายประเทศรวมทั้งองค์การอนามัยโลก (WHO) ยังแนะนำให้ใช้ในการทดลองเท่านั้น โดยยังคงมีการวิจัยอย่างต่อเนื่อง จนกว่าจะได้ข้อสรุป จึงไม่ควรซื้อยาชนิดนี้มาทานเอง

ความจริงของยา Ivermectin กับโควิด ทำไมห้ามซื้อมาทานเอง อันตรายขนาดไหน

ภาพประกอบจาก: Workpoint
ที่มา: Workpoint, คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, สาระสุขภาพยาน่ารู้